- Katika insha ya aina hii mtahiniwa hupewa hoja fulani. Hutakiwa kuiunga mkono au kuipinga. Ni uamuzi wa mtahiniwa kuunga mkono hoja hiyo au kuipinga hoja ile. 

- Iwapo ataamua kuiunga mkono hoja fulani ni lazima aonyeshe uzuri wake huku akionyesha ubaya au udhaifu wa upande huo mwingine.

Uandikapo insha ya aina hii, lazima uyazingatie yafuatayo.

• Utangulizi – Utaonyesha msimamo wako. Hivi ni kusema, utaeleza unaunga mkono upande upi. 
• Mwili: utatetea uamuzi wako. Hivi ni kusema utaonyesha uzuri wa swala unalounga mkono huku ukionyesha kasoro za swala ulipingalo.
• Tamati: Utasisitiza uamuzi wako wa kuiunga mkono au kupinga hoja husika huku ukiwapatia watu changamoto ya kubadili mawazo yao na kukuunga mkono.

Mifano:

MAISHA YA MASHAMBANI NI BORA KULIKO YA MIJINI. Jadili. 

Mambo ya kuzingatia: -

• Usafi wa mazingira. -
• Msongamano wa watu. -
• Ushrikiano baina ya wakazi. -
• Upatikanaji wa huduma kama vile usafiri, mawasiliano, shule, vyoo, hospitali n.k. -
• Uhalifu. -
• Maadili ya jamii. -
• Kiwango cha ubora wa maisha. - Maji safi, stima n.k. -
• Gharama ya maisha. -
• Kiwango cha utegemeaji baina ya watu n.k.

SHULE ZA BWENI NI BORA KULIKO ZA KUTWA: Jadili.

Mambo ya kuzingatia; -

• Wakati wa kutosha wa kusoma. -
• Mazingira shwari ya kusomea. -
• Matatizo ya kijamii. -
• Ukosefu wa mahitaji. -
• Matatizo ya usafiri. -
• Mabadiliko ya hali ya hewa k.m. mvua. -
• Mito kufurika na daraja kuharibiwa n.k. -
• Uhusiano wa kijamii –
• Kuwa karibu na watu wa jamii – kuwakosa n.k.

Zoezi

Andika insha za mjadala ukizingatia mada zifuatazo:

• Heri kufa njaa kuliko kuiba. Jadili
• Elimu ya msichana ni bora kuliko ya mvulana. Jadili.
• Wanawake na wanaume wote wanastahili kuwa sawa. Jadili
• Elimu ni bora kuliko mali. Jadili.
• Teknolojia imeleta hasara kuliko faida. Jadili.