- Jikoni ni mahali mwa upishi.

- Jikoni munaweza kuwa katika shule, nyumba au hata katika hoteli.

Msamiati wa jikoni

• Jiko – chombo cha kupikia. Jiko linaweza kuwa la makaa, kuni, stima, mvuke, gesi na hata la jua.

• Seredani – jiko la makaa.
• Mafiga/mafya – mawe matatu ya jiko la kuni.
• Dohani – mfereji wa kutolea moshi jikoni. 

 Aina za jiko

•  Uchaga – sehemu ya kuwekea kuni.

• Karo – sehemu ya jikoni ya kuoshea vyombo.
• Mwiku/kiporo/ bariyo/uporo – chakula kilicholala mpaka asubuhi.
• Ukoko – mabaki/ masazi ya chakula yanayoganda kwenye chombo kilichopikia chakula hicho.
• Staftahi – kifunguakinywa
• Kisabeho – chakula cha asubuhi.
• Kishuka/ chamcha – maakuli ya adhuhuri
• Kilalio/chajio – chakula cha jioni
• Masizi – unga mweusi wa makaa au moshi ambao aghalabu hupatikana kwenye sufuria au chungu cha kupikia.

• Utandu – masalio yaliyomwagika chakula kinapopikwa.
• Viungo – vitu vinavyotia chakula ladha au harufu nzuri k.m. chumvi, kitunguu, iliki, karafuu, masala, bizari, tui,
• Mlale – Utandabui mweusi utokanao na moshi jikoni.
• Chungu – chombo cha kupikia.
• Kata – chombo cha kuchotea maji mtungini.
• Mbuzi – chombo cha kukunia nazi.
• Susu – chombo cha kuwekea sahani au chungu.
• Mwiko – kifaa cha kupakulia, kusongea au kukorogea chakula.
• Buli/birika – chombo cha kutilia chai au kinywaji kingine.
• Kinu – chombo cha kusagia nafaka, viungo n.k.
• Kikaango – chombo kinachotumiwa kukaangia vyakula k.v. chapati au mayai.
• Kifumbu/kunguto,kichujio – chombo cha miyaa cha kuchujia nazi.

•  Kikamulio – kifaa cha kukamulia matunda ili kuyatoa maji yake.
• Deste – Sahani kubwa ya kuwekea halua.
• Degi – sufuria kubwa ya kupikia chakula kingi.
• Sinia – sahani kubwa ya mviringo itengenezwayo kwa madini – hutumika kupakulia chakula.
• Chano/fua – sinia kubwa ya ubao ya kupakulia chakula.
• Tanuri – jiko la kuokea mikate.
• Jokofu/friji/ jirafu – chombo mfano wa kabati chenye mtambo wa kuleta baridi na kuhifadhi aghaabu vyakula.
• Kihoro – sahani ya mti.

Vitendo jikoni

• Kukoka moto – Asha moto. 
• Kupuliza moto – Kusababisha moto uwake kwa nguvu zaidi.
• Kuzima moto – kupoesha moto. 
• Kuteleka/ kuinjika – kuweka chungu juu ya jiko.
• Kuepua – kuondoa chungu juu ya jiko. 
• Kutokosa – kuchemka Kutokota – chemka kwa nguvu.
• Kupepeta – rusharusha nafaka katika ungo kuondoa makapi